Loading...
ΒΡΕΤΑΝΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ

Διάτρητη η Άμυνα της Κύπρου λόγω των Βρετανικών Βάσεων

Διάφορες ρητές ή εξυπακουόμενες πρόνοιες της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης είναι δυνατό να επιδράσουν ιδιαίτερα αρνητικά στον σχεδιασμό, κυρίως όμως στην εφαρμογή σεναρίων άμυνας του κυπριακού κράτους σε περίπτωση ανάγκης. Ακόμα και η γεωγραφική θέση των βρετανικών στρατιωτικών βάσεων δημιουργεί δυνητικά σοβαρά προβλήματα στην άμυνα και ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, ιδιαίτερα κάτω από τις συνθήκες της συνεχιζόμενης τουρκικής επιδρομής. Μια ματιά στους χάρτες που ακολουθούν και συγκεκριμένα ιστορικά δεδομένα δικαιολογούν την εν λόγω ανησυχία.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗΣ

Σύμφωνα με τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης:

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει το δικαίωμα συνέχισης της χρήσης, χωρίς περιορισμό ή παρέμβαση, των εδαφικών σημείων («Sites») στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας τα οποία αναφέρονται στον κατάλογο Α,[1] τα κυριότερα από τα οποία βρίσκονται:

  • Στο λιμάνι Λεμεσού.
  • Στο Τρόοδος.
  • Στην κορυφή του Ολύμπου.
  • Στα Βόρεια και Δυτικά του Ζυγίου.
  • Στο Ακρωτήριο Κίτι.
  • Στο Ακρωτήριο Γκρέκο
  • Στο λιμάνι της Αμμοχώστου.
  • Στο αεροδρόμιο Λευκωσίας

 

Αναλύοντας το εύρος των «δικαιωμάτων» της βρετανικής κυβέρνησης πάνω στα εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας όπου βρίσκονται τα αναφερόμενα εδαφικά σημεία, οι Βρετανοί είχαν περιλάβει στη Συνθήκη και τα ακόλουθα[2]:

  • Αποκλειστικό δικαίωμα φρούρησης και άμυνας των εδαφικών σημείων και αποκλεισμού από αυτά κάθε προσώπου, περιλαμβανομένων και αξιωματούχων της Δημοκρατίας, εκτός αν εξασφαλίσουν άδεια από την αρμόδια βρετανική αρχή.
  • Αποκλειστικό δικαίωμα δημιουργίας μονάδων ή σχηματισμών με αποστολή την αστυνόμευση ή φρούρηση των εδαφικών σημείων, περιλαμβανομένου του δικαιώματος σύλληψης.

Πέρα από τα πιο πάνω, οι Βρετανοί έχουν «διατηρήσει» για τον εαυτό τους και τα ακόλουθα δικαιώματα[3]:

  • Απρόσκοπτη χρήση δρόμων, λιμανιών και άλλων διευκολύνσεων στο έδαφος της Δημοκρατίας από στρατιωτικούς σχηματισμούς και αυτοκινητοπομπές των ενόπλων δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου, μεταξύ των στρατιωτικών βάσεων Ακρωτηρίου, Δεκέλειας και των εδαφικών σημείων που προσδιορίζονται στη Συνθήκη.
  • Δικαίωμα για βρετανικά στρατιωτικά αεροσκάφη να πετούν στον εναέριο χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς άλλο περιορισμό πέρα από τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια άλλων αεροσκαφών και ανθρώπινης ζωής και περιουσίας στην Κυπριακή Δημοκρατία.
  • Δικαίωμα, μετά από διαβούλευση με τις αρχές της Δημοκρατίας, εγκατάστασης, συντήρησης ή αφαίρεσης, στο έδαφος της Δημοκρατίας, φώτων ή άλλων βοηθημάτων πλοήγησης, για διασφάλιση της ορθής και ασφαλούς πορείας βρετανικών πλοίων και στρατιωτικών αεροσκαφών.
  • Δικαίωμα για ανάκτηση βρετανικού ή βρετανικών συμφερόντων αεροσκάφους, οχήματος ή πλοίου το οποίο κατακρατείται ή έχει υποστεί ζημιά στο έδαφος της Δημοκρατίας.

Για σκοπούς διασφάλισης της ερμηνείας που οι Βρετανοί δίνουν στο εύρος και την ποιότητα των δικαιωμάτων που διατηρούν δυνάμει της Συνθήκης έχουν περιληφθεί και τα ακόλουθα σε αυτήν:

Τα δικαιώματα που αναφέρονται στο άρθρο 4 περιλαμβάνουν την ανεμπόδιστη χρήση λιμανιού, λιμενοβραχιόνων, αποβάθρων και άλλων εγκαταστάσεων και εξοπλισμού στην Κυπριακή Δημοκρατία[4].

Σε περίπτωση κατά την οποία οι εξυπηρετήσεις που παρέχονται στους Βρετανούς στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν είναι ικανοποιητικές λόγω προσωπικού, εργασίας ή μέσων, οι Βρετανοί έχουν δικαίωμα να λειτουργήσουν τις εν λόγω εξυπηρετήσεις με δικό τους προσωπικό, δική τους εργασία και δικά τους μέσα, ακόμα και με απλή γνωστοποίηση προς τις αρμόδιες αρχές της Δημοκρατίας.

Βρετανικά πλοία έχουν το δικαίωμα να επισκέπτονται λιμάνια στην Κυπριακή Δημοκρατία και να εξασφαλίζουν προμήθειες.

Οι Βρετανοί έχουν το δικαίωμα να εγκαθιστούν και λειτουργούν ελεύθερα στο έδαφος της Δημοκρατίας συστήματα επικοινωνιών, περιλαμβανομένου του απεριόριστου δικαιώματος ραδιοφωνικών εκπομπών, χρησιμοποιώντας συχνότητες που οι ίδιοι κρίνουν για τους δικούς τους σκοπούς αναγκαίες.[5]

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει το δικαίωμα, μετά από διαβούλευση με τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, να χρησιμοποιήσει τέτοια πρόσθετα δικαιώματα τα οποία κρίνει αναγκαία από καιρό σε καιρό[6].

Επί πλέον των άλλων δικαιωμάτων, οι Βρετανοί έχουν το δικαίωμα να εκτελούν από καιρό σε καιρό ασκήσεις στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας και τον εναέριο της χώρο[7].

Είναι λοιπόν προφανές ότι, με βάση την ερμηνεία που οι Βρετανοί εξακολουθούν να υιοθετούν σε σχέση με τα δικαιώματα που περιέχονται στη Συνθήκη, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στα εδάφη των «κυρίαρχων» βρετανικών βάσεων, αλλά και στα εδαφικά σημεία (Sites) που προσδιορίζονται στη Συνθήκη. Η επιβάρυνση όμως της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν τελειώνει εδώ, Η απαγόρευση παρέμβασης της Κυπριακής Δημοκρατίας επεκτείνεται και στον εναέριο χώρο πάνω από τις βάσεις και τα εδαφικά σημεία, όπου δεν επιτρέπεται η πτήση αεροσκαφών της Δημοκρατίας ή άλλων, έστω νόμιμα αδειοδοτημένων από αυτήν.

Το αποτέλεσμα της ιδιόμορφης αυτής κατάστασης επηρεάζει καταφανώς αρνητικά κάθε αμυντικό σχεδιασμό αφού σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης,

  • η διακίνηση προσωπικού και εφοδίων μεταξύ της αεροπορικής βάσης Ανδρέας Παπανδρέου και της υπόλοιπης ελεύθερης Κύπρου τίθεται υπό την αίρεση της αποδοχής των Βρετανών,
  • κάθε επικοινωνία με την ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου ή προσπάθεια στρατιωτικής της ενίσχυσης τίθεται και πάλιν υπό την αίρεση της αποδοχής των Βρετανών,
  • κάθε επιχείρηση κυπριακών ή συμμαχικών πτητικών μέσων θα πρέπει να σχεδιάζεται με τρόπο που να παρακάμπτει τον εναέριο χώρο πάνω από τις βρετανικές στρατιωτικές βάσεις και τα εδαφικά σημεία, και
  • τα βρετανικά πτητικά μέσα έχουν απεριόριστο και ανεξέλεγκτο δικαίωμα χρήσης του εναέριου χώρου ολόκληρης της επικράτειας της Δημοκρατίας, ακόμα και κατά τη διάρκεια εξέλιξης στρατιωτικών επιχειρήσεων των ενόπλων δυνάμεων της Δημοκρατίας.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι τόσο οι Βρετανοί όσο και οι διαδοχικές κυπριακές κυβερνήσεις θεωρούν τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης ως ισχύουσα και δεσμευτική. Το αποτέλεσμα, ειδικά στον τομέα της άμυνας της Δημοκρατίας είναι αυταπόδεικτο.

Η διασφάλιση ικανοποιητικής, πάντα υπό τις περιστάσεις, αμυντικής θωράκισης της πολιτείας μας αποτελεί δικαίωμα των πολιτών και σαφή υποχρέωση της εκάστοτε κυβέρνησης της Δημοκρατίας. Τα ελλείμματα θα πρέπει να εξαλείφονται με κατάλληλους χειρισμούς. Το ζήτημα θα αποκτήσει ακόμα πιο μεγάλη σημασία σε περίπτωση εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε δεν θα υπάρχει οποιαδήποτε επίδραση ή έστω επιρροή της πολιτικής ή των αποφάσεων της Ένωσης πάνω στη Βρετανία.

9 Απρίλη 2019

 

 

 

 

Στέλιος Θεοδούλου,

Πρώην Εισαγγελέας της Δημοκρατίας,

πρώην Πρόεδρος Παγκύπριου Συνδέσμου

για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

 

 

 

[1] ANNEX B Part II, Section 1 της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

[2] ANNEX B Part II, Section 2 της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

[3] ANNEX B Part II, Section 4 της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

[4] ANNEX B Part II, Section 5 της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

[5] ANNEX B Part II, Section 6 της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

[6] ANNEX B Part II, Section 9 της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

[7] ANNEX B Part IV, Section 1 της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

Leave a Reply