Αποφασίστηκε τελικά η λήψη των από πολλού εξαγγελθέντων απεργιακών μέτρων από τις εκπαιδευτικές οργανώσεις. Ενόψει της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί, αλλά και των πολλών και ενίοτε αντιφατικών απόψεων αναφορικά με τις διάφορες παραμέτρους του ζητήματος, πιστεύω ότι επιβάλλεται η εξέταση της όλης κατάστασης από τη σκοπιά του σεβασμού και της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών.
Η απαλλαγή συνδικαλιστών και εκπαιδευτικών από ώρες διδασκαλίας για διάφορους λόγους δεν συνιστά ανθρώπινο δικαίωμα, ούτε καν είναι έννομη υποχρέωση της πολιτείας. Αντίθετα, η εν λόγω απαλλαγή, αξιολογούμενη μέσα στο γενικό εργασιακό πλαίσιο των εκπαιδευτικών, αποτελεί ευνοϊκή μεταχείριση έναντι όλων των άλλων λειτουργών του δημοσίου, αλλά και του συνόλου των εργαζομένων, ενώ δυνατό να συνιστά και παρανομία.
Το «απεργείν», ενώ δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών, αναγνωρίστηκε μεταγενέστερα, μέσα στα πλαίσια βελτίωσης των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων ως δικαίωμα από διεθνείς εργασιακές συμβάσεις και το άρθρο 27 του Συντάγματος, αλλά υπό προϋποθέσεις. Κριτής της ύπαρξης των σύννομων προϋποθέσεων νόμιμης σε κάθε περίπτωση κήρυξης απεργίας είναι, σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο, η ανεξάρτητη δικαιοσύνη, που δεν επηρεάζεται από πολιτικές φιλοσοφίες και κομματικά συμφέροντα. Τα πλαίσια νόμιμης και συνεπώς προστατευόμενης απεργίας σκιαγραφούνται σε αριθμό δεσμευτικών για την Κυπριακή Δημοκρατία διεθνών συμβάσεων, με πιο πρόσφατο τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με το άρθρο 52 του Χάρτη, «…Τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας, περιορισμοί (στο δικαίωμα απεργίας) επιτρέπεται να επιβάλλονται μόνον εφόσον είναι αναγκαίοι και ανταποκρίνονται πραγματικά σε στόχους γενικού ενδιαφέροντος που αναγνωρίζει η Ένωση ή στην ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρίτων».
Η πρόσβαση στην εκπαίδευση, και μάλιστα την ποιοτική εκπαίδευση, περιλαμβάνεται στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, όπως έχουν διακηρυχθεί και ισχύουν από την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιωδών Ελευθεριών των Ηνωμένων Εθνών, του 1848, μέχρι την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και τον πρόσφατο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι για το λόγο αυτό που, αν οι εργαζόμενοι κατά την άσκηση ή κατ’ επίκληση άσκησης δικαιωμάτων, αρνηθούν ή παραλείψουν ή αποτύχουν να λάβουν σοβαρά υπόψη το δικαίωμα των μαθητών στην εκπαίδευση, τότε η πολιτεία, μέσα από τις θεσμικές λειτουργίες της εξουσίας της (Νομοθετική, Εκτελεστική, Δικαστική) έχει υποχρέωση να διασφαλίσει την ουσιαστική και απρόσκοπτη απόλαυση του δικαιώματος στην εκπαίδευση από τους μαθητές, με κάθε νόμιμο τρόπο.
Στέλιος Θεοδούλου,
πρώην Εισαγγελέας της Δημοκρατίας,
πρώην Πρόεδρος Παγκύπριου Συνδέσμου
Προάσπισης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων