Loading...
ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΚΥΠΡΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Εγγυητικά δικαιώματα ή υποχρεώσεις είχε επωμισθεί το 1960 η Τουρκία;

Η Τουρκία, συνεπής προς τη διαχρονική επεκτατική πολιτική της ταυτότητα, προβάλλει σε κάθε αξιόλογη για τα σχέδιά της περίπτωση τα «διαθέσιμα» πρωτογενή ή τα σχεδόν ευφυώς κατασκευαζόμενα νομικά επιχειρήματα με τα οποία επιχειρεί να αιτιολογήσει, ακόμα και να δικαιολογήσει, τις ενέργειες και συμπεριφορές της. Γνωστή είναι η επίκληση από πλευράς της Τουρκίας της Συνθήκης Εγγύησης μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας, για να «αιτιολογήσει» και στη συνέχεια να «δικαιολογήσει» τη στρατιωτική επιδρομή της κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας και την επακόλουθη κατοχή μεγάλου μέρους της επικράτειάς της.

Την ίδια Συνθήκη Εγγύησης και τα «δικαιώματα» της που πηγάζουν από αυτή έχει εκ νέου επικαλεστεί η Τουρκία και πρόσφατα, στην προσπάθειά της να εντάξει μέσα σε νομικό πλαίσιο τις απειλές της σε σχέση με τις εργασίες για εντοπισμό και εκμετάλλευση των πόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας που βρίσκονται στα όρια της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης. Σύμφωνα με δηλώσεις Τούρκων επισήμων, η Τουρκία παρεμβαίνει στην όλη διαδικασία αξιοποίησης των υποθαλάσσιων πόρων από την Κυπριακή Δημοκρατία, ασκώντας τα εγγυητικά της δικαιώματα προς όφελος των Τουρκοκυπρίων.

Με δεδομένο το γεγονός,

α) ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει επίσημα καταγγείλει τη Συνθήκη Εγγύησης μετά την εναντίον της Τουρκική επιδρομή του 1974 και τη συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα κατοχή μεγάλου μέρους της επικράτειάς της, και

β) ότι η Τουρκία επιθυμεί να συνεχίσει να δεσμεύεται από τη Συνθήκη Εγγύησης, σύμφωνα με τις προαναφερθείσες δηλώσεις των ηγετών της,

αξίζει να εξεταστεί το περιεχόμενο των πιθανών δικαιωμάτων ή των πιθανών υποχρεώσεων της Τουρκίας που πηγάζουν από την εν λόγω Συνθήκη Εγγύησης.

Στο προοίμιο της Συνθήκης, η νεοσυσταθείσα τότε Κυπριακή Δημοκρατία από τη μια και η Ελλάδα, η Τουρκία και η Βρετανία από την άλλη,

«επιθυμώντας να συνεργαστούν για να διασφαλίσουν σεβασμό προς την κατάσταση πραγμάτων που έχει δημιουργηθεί με το (κυπριακό) Σύνταγμα, έχουν συμφωνήσει ως ακολούθως:-»

Ακολουθούν στο άρθρο (Ι) οι υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία αναλαμβάνει να διασφαλίσει τη διατήρηση της ανεξαρτησίας, εδαφικής ακεραιότητας, της ασφάλειας και του σεβασμού προς το Σύνταγμα. Στο άρθρο (ΙΙ) παρατίθενται οι υποχρεώσεις των εγγυητριών χωρών οι οποίες,

«… λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας που παρατίθενται στο άρθρο (Ι) της παρούσας Συνθήκης, αναγνωρίζουν και εγγυώνται την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς επίσης την κατάσταση πραγμάτων που έχει εγκαθιδρυθεί με βάση τα θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματος.»

Ακόμα, οι εγγυήτριες χώρες έχουν αναλάβει,

«…να αποκλείσουν … οποιαδήποτε δραστηριότητα που θα αποσκοπούσε στην προώθηση, άμεσα ή έμμεσα, είτε ένωσης της Κύπρου με οποιοδήποτε άλλο κράτος, είτε διχοτόμησης του νησιού.»

Είναι προφανές ότι, με βάση το γράμμα και το πνεύμα της Συνθήκης Εγγύησης,

α) η Τουρκία έχει αναλάβει ρητές και σαφείς υποχρεώσεις όχι υπέρ των συμφερόντων της μιας ή της άλλης κοινότητας της Κύπρου, αλλά υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κρατικής οντότητας, υποκειμένου του διεθνούς δικαίου,

β) η σαφέστατη υποχρέωση που έχει αναλάβει η Τουρκία συνίσταται στην περιφρούρηση της διατήρησης της ανεξαρτησίας, εδαφικής ακεραιότητας, της ασφάλειας και του σεβασμού προς το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας,

γ) επικαλούμενη τη Συνθήκη Εγγύησης όχι μόνο αναγνωρίζει ως υποκείμενο διεθνούς δικαίου την Κυπριακή Δημοκρατία η οποία αποτελεί συμβαλλόμενο κράτος, αλλά αποδέχεται επί πλέον τη διασφάλιση της διατήρησης του κυπριακού Συντάγματος του 1960.

Παρά τις πιο πάνω διαπιστώσεις, η σύγχρονη πολιτική ιστορία διδάσκει ότι και οι πιο ατεκμηρίωτες, απαράδεκτες, παράλογες θέσεις μπορεί να επικρατήσουν και να καταστούν πολιτική πραγματικότητα μέσα από την μακρόχρονη συνεχή επανάληψή τους από χώρα που δεν κρίνεται ως «εχθρική» από τους ισχυρούς παίκτες της πολιτικής σκακιέρας. Κανένας (ούτε και εμείς οι Κύπριοι) δεν θα διαβάσει τη Συνθήκη Εγγύησης για να διαπιστώσει το πραγματικό περιεχόμενό της. Είναι γι αυτό το λόγο που θεωρώ επιβεβλημένη τη συνεχή διαφώτιση των κυβερνήσεων και των κοινοβουλίων όλων των χωρών αναφορικά με την ατεκμηρίωτη βάση των θέσεων της Τουρκίας σε σχέση με την «άσκηση των εγγυητικών της δικαιωμάτων υπέρ των Τουρκοκυπρίων». Οι Τουρκοκύπριοι (να πως έχει καθιερωθεί ένας απόλυτα αδόκιμος και «χωριστικός» όρος) είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία, ιδιαίτερα μετά την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορεί να ελέγχεται επαρκώς για τη συμπεριφορά και τις ενέργειές της που επηρεάζουν ή είναι δυνατό να επηρεάζουν τους ίδιους ή τα συμφέροντά τους.

6 Νοέμβρη 2011

 

 

Στέλιος Θεοδούλου

Νομικός

πρώην Εισαγγελέας της Δημοκρατίας

Leave a Reply